คุณค่างานของสุนทรภู่
งานของสุนทรภู่นับว่ามีคุณค่าเป็นอย่างไร ขอกล่าวชี้แจงเป็น ๔ หัวข้อ
๑.  คุณค่าด้านคำประพันธ์
                คำประพันธ์ที่สุนทรภู่แต่ง  และได้รับการกล่าวขวัญถึงมากที่สุดได้แก่  กลอนสุภาพ  กลอนสุภาพ
ที่สุนทรภู่ใช้มีลักษณะเฉพาะเป็นของตนเอง  เป็นแบบแผนคำประพันธ์ที่คิดขึ้นโดยการนำกลอนกลบทมธุรส
วาทีในสมัยอยุธยา  และลีลาการแต่งกลอนเพลงยาวของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศมาเพิ่มสัมผัสในและใช้จำนวนคำที่ม
ีลักษณะค่อนข้างแน่นอน  กล่าวคือ  ใช้จำนวนคำ  ๘  คำในแต่ละวรรคและในแต่ละวรรคนี้กำหนดให้มี
สัมผัสใน  ๒  คู่  ดังรายละเอียดที่ได้กล่าวไปแล้วในบทที่  ๓  และบทที่ ๕  กลอนของสุนทรภู่จึงจัดว่ามีความ
ไพเราะเป็นอย่างยิ่ง  เป็นที่นิยมทั้งในหมู่ผู้อ่านและในหมู่ผู้แต่งกลอนไม่ว่าจะเป็นในสมัยเดียวกันหรือในสมัย
หลังต่อ ๆ  มา 

๒.  คุณค่าด้านเนื้อหา
                งานของสุนทรภู่เป็นต้นเหตุให้มีการแต่งเรื่องประโลมโลกกันอ่างแพร่หลายในรัชกาลที่ ๕  โดยออกมาในรูปของหนังสือกลอนเล่มละสลึงทั้งนี้เพราะในสมัยนี้หมอสมิธได้นำเอาเรื่องพระอภัยมณ
ีของสุนทรภู่มาพิมพ์ออกขายโดยแบ่งพิมพ์เป็นตอน ๆ  ขายเล่มละสลึง  ปรากฏว่าว่าขายได้กำไรดีมาก  จึงได้มีผู้เลียนแบบแต่งนิทานเป็นตามอย่างสุนทรภู่  จนทำให้เกิดนิทานกลอนในสมัยนี้อย่างมากมาย
และพิมพ์ขายกันอย่างแพร่หลาย  โดยมากก็เป็นเรื่องจักร ๆ  วงศ์  ๆ  และเรื่องการผจญภัยของตัวละครเอก
  เช่นเรื่องเกราะแก้วกายสิทธิ์  ขันแก้วนพเก้า  โคมทอง  จักรแก้ว  จำปาแก้วจำปาทอง  ทับทิมทอง 
แก้วพิสดาร  แก้วหน้าม้า  และนางเบี้ยเดียว  เป็นต้น
                เรื่องประโลมโลกเหล่านี้มีบางเรื่องที่พยายามเลียนแบบเรื่องพระอภัยมณี  ของสุนทรภู่
อย่างเห็นได้ชัดเจน  เช่น  ในเรื่องนางเบี้ยเดียวมีเรื่องราวการรบระหว่างไทยกับฝรั่ง  และมีตัวละคร
ชื่อผีเสื้อสมุทร  เรื่องเกราะเพชรเจ็ดสีมีการอ้างถึงพระอภัยมณี  และมีหลายเรื่องที่ผู้แต่งหันมา
นิยมใช้ฉากทะเลแทนฉากที่เป็นป่าเขาตามความนิยมดั้งเดิม

๓.  คุณค่าด้านจินตนาการ
                จินตนาการของสุนทรภู่เป็นจินตนาการที่ล้ำเลิศ  คิดฝันสิ่งต่าง ๆ  ในอนาคตได้อย่างน่าประหลาดใจ  ยากนักที่ใครจะมีความสามารถดังกล่าวนี้เทียบเทียมสุนทรภู่ได้  เช่น  กล่าวถึงเรื่องคนไทยแต่งกายแบบสากลหรือแบบฝรั่งตั้งแต่ยังอยู่ในยุคสมัยที่ไม่มีความคิดเรื่องนี้กันเลย  หรือก่อนที่จะเกิดขึ้นจริงในสมัยต่อมาเกือบหลายสิบปี  กล่าวถึงเรือขนาดใหญ่ของโจรสุหรั่งซึ่งเพิ่งจะเกิดมีเรือชนิดนี้ขึ้นจริงในสมัยปัจจุบัน  เช่น  เรือควีนอลิซาเบธ  เรื่อควีนแมรี่  เรือนอมังดี  เป็นต้น  กล่าวถึงเรื่องหีบดนตรีตั้งแต่ยังไม่มีใครคิดค้นหีบเสียงขึ้นมา  กล่าวถึงเรื่องกระโดดร่มในงานฉลองการอภิเษกระหว่างสินสมุทรกับอรุณรัศมี  ตั้งแต่ไทยเรายังไม่รู้จักการกระโดดร่ม  แต่ไม่ใช่การกระโดดร่มอย่างในเวลาทำศึกสงคราม  เป็นการกระโดดร่มซึ่งเป็นการละเล่นอย่างหนึ่งในงานมหรศพ  สุนทรภู่บรรยายกระโดดร่มว่า  “บ้างขึ้นไตไม้สูงสามต่อตั้ง  รำแพนทั้งโจนร่มตามลมเหลิง”  (พระอภัยมณีฉบับหอสมุดแห่งชาติ  เล่ม  2  หน้า  ๒๗๒)

.