พระพุทธเจ้าตรัสรู้อะไร ?
ตรัสรู้ พระธรรม ? ...คือ ความจริง
ตรัสรู้ พระโพธิญาณ ? / พระอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ ? …คือ ความรู้ในสัจธรรม
ตรัสรู้ อริยสัจ ๔ ประการ ? …คือ ความจริงอันประเสริฐ ประกอบด้วย ทุกข์ สมุทัย
นิโรธ มรรค”
ตรัสรู้ กฎของธรรมชาติ ? ...คือ อิทัปปัจจยตาปฏิจจสมุปบาท
ตรัสรู้ อิทัปปัจจยตา ? ...คือ กฎเกณฑ์ของธรรมชาติที่ว่าด้วยการอิงอาศัยเป็นเหตุเป็นปัจจัยกันอย่างต่อเนื่องเสมอไป ไม่มีสิ่งใดเกิดได้ลอย ๆ โดยไม่มีเหตุไม่มีปัจจัย
ตรัสรู้ ปฏิจจสมุปบาท ? ...คือ การอาศัยกันพร้อมแล้วเกิดขึ้นของความคิดนึกจนเกิดเป็นความทุกข์ ๑๒ ประการอันเนื่องจากความไม่รู้ความจริงแท้ที่ถูกต้อง รู้ว่าความทุกข์เกิดขึ้นได้อย่างไร ความดับทุกข์เกิดได้อย่างไร
ตรัสรู้ ธรรมะ ๔ ความหมาย ? ...ความจริงของธรรมชาติ กฎของธรรมชาติ หน้าที่ที่พึงกระทำตามกฎของธรรมชาติ และการได้รับผลจากการปฏิบัติอันเป็นไปตามกฎของธรรมชาติ
ตรัสรู้ ไตรลักษณ์ ? ...คือ ลักษณะสามัญ ๓ ประการของสรรพสิ่ง คือ ความเปลี่ยนแปลงไม่เที่ยงแท้ตายตัว ความทนอยู่ได้ยาก และความไม่มีตัวมีตนอย่างแท้จริง
ตรัสรู้ มรรคมีองค์ ๘ ? ...คือ แนวทางปฏิบัติอันประเสริฐ ๘ ประการเพื่อความเป็นมนุษย์ที่สมมนุษย์
หรือสรุปให้เข้าใจง่ายว่า ตรัสรู้กฎแห่งความเป็นจริงของธรรมชาติที่ว่าด้วยสรรพสิ่งและสัมพันธภาพที่มีแก่กันและกัน เป็นเหตุและปัจจัยเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ (อนิจจัง) ไม่มีสิ่งใดฝืนทนได้ (ทุกขัง) และแท้จริงแล้วหามีสิ่งใดจริงแท้ไม่ (อนัตตา) ล้วนแต่เป็นอยู่ชั่วขณะจากเหตุปัจจัยและกำลังเปลี่ยนไปตามเหตุและปัจจัย (อิทัปปัจจยตา) หาใช่ตัวใช่ตนเราเขาหรือของเราของเขาไม่ พร้อมกับทรงตรัสรู้แจ้งในวิถีแห่งจิตที่เหตุปัจจัยต่าง ๆ (สมุทัย) มาประกอบกันพร้อมให้เกิดทุกข์ (ปฏิจจสมุปบาท) ตรัสรู้หนทางการฝึกฝนบ่มเพาะพัฒนาด้วยศีล สมาธิ ปัญญา (ไตรสิกขา, มรรคมีองค์แปด) ให้สามารถลดทุกข์ลงจนบรรลุถึงซึ่งสุขที่แท้จริง (นิโรธ, นิพพาน) ได้
เอกสารอ้างอิง
จิตตพิมพ์ พิมพจิตต์. 2555. พุทธชยันตี 2600 ปี แห่งการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า.อนุสาร อสท. 52(10): 98-101.
พุทธชยันตี ๒๖๐๐ ปี แห่งการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า http://www.buddhajayanti.net/th/index.php