งู หรือนาค ในเชิงสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรม ถูกใช้หรือถูกอธิบายอยู่ในมิติที่หลากหลาย
ทั้งสิ่งที่ดีหรือสิ่งที่เลวเฉกเช่นงูถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ของการรักษาพยาบาลก็ได้เพราะว่ามันมีพลังชีวิต
ดั่งเช่นทางการแพทย์เอางูมาเป็นสัญลักษณ์จนกระทั่งทุกวันนี้แต่ในขณะเดียวกันงูก็กัดคนตาย
งูทำลายสัตว์อื่น ๆ ที่เป็นเหยื่อเป็นอาหารของมันฉะนั้นงูจึงเป็นสัญลักษณ์ของการทำลายด้วย
จะเห็นว่าใช้งูเป็นสัญลักษณ์ของการทำลายก็ได้ใช้งูเป็นสัญลักษณ์ของการรักษาก็ได้ ในอีกด้านหนึ่ง
ของคติที่เกี่ยวกับงูหรือนาค ที่ปรากฏอยู่ในนิทานพื้นเมืองของประเทศต่าง ๆ ในแถบนี้
ดั่งที่ได้กล่าวไว้แล้วในเบื้องต้น แสดงให้เห็นว่างูหรือนาคเป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์
เป็นสัญลักษณ์ของชีวิตด้วย ฉะนั้นการแต่งงานกับงูหรือการได้รับการยินยอมจากงู
คือการได้รับสิทธิในอำนาจทางโลกในอำนาจการมีพลังชีวิตหรือพลังพลังความสมบูรณ์
ของราชอาณาจักรไปพร้อมกัน ทั้งหมดเป็นสัญลักษณ์เพื่อจะทำความเข้าใจว่าคน ๆ นั้น
จะได้รับอำนาจพิเศษบางอย่างจากสิ่งลี้ลับทั้งหลายเหล่านั้น (นิธิ เอียวศรีวงศ์, ๒๕๔๙ : ๕๔-๕๕)
แม้ในวิถีสังคมปัจจุบันโดยเฉพาะวิถีสังคมใหม่ทัศนคติต่อความเชื่อที่มีต่อำนาจเหนือธรรมชาติ
ที่มักถูกมองว่าเป็นสิ่งที่งมงาย ไม่มีเหตุผลหรือขาดคำอธิบายในเชิงวิทยาศาสตร์
บ้างก็มองเป็นเรื่องของคน ที่ไม่มีความรู้ขาดการศึกษาตามคอกความคิดที่ว่าคนมีการศึกษา
ต้องไม่เชื่อในสิ่งที่มองไม่เห็นหรือขาดคำอธิบายในเชิงวิทยาศาสตร์ แต่ทั้งนี้ สังคมไทยยังมี
วลีอมตะไว้คอยแก้ต่างในลักษณะแบ่งรับแบ่งสู้ให้ดูดีแบบกล้า ๆ กลัว ๆ ที่ว่า ไม่เชื่ออย่าลบหลู่
และสิ่งหนึ่งที่สะท้อนให้เห็นจากปรากฏการณ์ นาคาคติ โดยเฉพาะในบริบทของสุวรรณภูมิ
คือเราเห็นพลังต่อรองของวัฒนธรรมเดิม (นาคาคติ) กับอิทธิพลวัฒนธรรมภายนอกที่เข้ามา
พร้อมกับศาสนาและการค้าขายส่งผลให้วัฒนธรรมพื้นถิ่นเดิมต้องมีการยอมรับปรับแต่ง
กับเงื่อนไขตัวแปรใหม่ของบริบทที่เปลี่ยนแปลงในสิ่งที่ดีกว่า อย่างมีรากของวัฒนธรรมเดิม
อันเป็นสังคมแบบ มาตาธิปไตย ที่นับถือผี โดยให้เกียรติผู้หญิงหรือเพศแม่ขณะเดียวกัน
เมื่อปรับเปลี่ยนมาสู่สังคมแบบ ปิตาธิปไตย ผ่านศาสนาจากอินเดียและจีนที่ยกย่องผู้ชาย
แต่การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวมีลักษณะในเชิงสัญลักษณ์โดยที่ผู้หญิงยังคงมีบทบาทอย่างหลวม ๆ
โดยเฉพาะในโครงสร้างของสถาบันครอบครัว
ในเชิงสัญลักษณ์ไม่ว่านาคจะมีตัวตนจริงหรือไม่บนโลกใบนี้ซึ่งอาจไม่ใช่ประเด็นสำคัญ
แต่อย่างน้อยที่สุด ก็เป็นสิ่ง ๆ หนึ่งที่ทำให้คนได้มีที่ยึดเหนี่ยวและต้องรู้สึกกลัวหรือยำเกรงต่อสิ่ง
ที่มองไม่เห็นหรืออำนาจเหนือธรรมชาติที่มีคุณค่าในด้านจิตวิญญาณต่อโครงสร้างทางความเชื่อ
ของสังคมที่จะกำกับให้มนุษย์ได้สำนึกและยำเกรงต่อธรรมชาติแวดล้อม และมีศีลธรรมเพื่อ
การอยู่ร่วมกันอย่างศานติสุข
เอกสารอ้างอิง
ติ๊ก แสนบุญ. 2550. นาคาคติ แห่งสุวรรณภูมิ : ผู้คน ความหวัง ความเชื่อ.วัฒนธรรมไทย. 49(3) : 29-35.