ประวัติศาสตร์ฝ่ายแรกยังเขียนเล่าต่อไปว่า  เมื่อผู้ครองเมืองเปลี่ยนไปนับถือศาสนาอิสลาม  ประชาชนจำนวนมากจึงเปลี่ยนศาสนาตามไปด้วย  พญาอินทิราเปลี่ยนนามเรียกขานให้เป็นไปตามหลักศาสนาใหม่ว่า  สุลต่านอิสมาเอลชาห์  และเปลี่ยนชื่อเมืองอีกครั้งเป็นปตานีดารุสลาม  หรือปัตตานีแห่งสันติภาพ 
แต่ดูเหมือนว่าประวัติศาสตร์ยุคต่อ ๆ  มาของอาณาจักรนี้ก็ไม่ค่อยจะมีสันติภาพเท่าไร  แต่ถึงอย่างไรประชาชนของเมืองนี้ก็ยังคงเป็นประชาชนผสมผสานหลากหลายชาติพันธุ์ภาษาพูด
  มีทั้งสยาม  มลายู  จีน  และฮินดู  เช่นเดิม เล่าเรื่องประวัติศาสตร์มาค่อนข้างยาวทั้งหมดนี้  จุดมุ่งหมายก็หมายมุ่งจะบอกถึงความเป็นมาว่า  แท้จริงดั้งเดิมรัฐปัตตานี 
หรือสามจังหวัดภาคใต้ของเรานั้น  ก็เป็นดินแดนแห่งการผสมผสาน  ผู้คนหลากหลายวัฒนธรรม  หลายศาสนามาอยู่ร่วมกันเป็นบ้านเป็นเมืองได้อย่างเหนียวแน่นยาวนานมานับได้หลายร้อยปี  และตั้งแต่นั้นมาจนปัจจุบัน  แม้บ้านเมืองจะประสบกับสงครามและสันติภาพ
หนักบ้างเบาบ้างเรื่อยมา 

ส่วนผสมของเมืองแห่งนี้ก็ยังนับได้ว่าไม่แปรเปลี่ยน  ยังคงเป็นเมืองผสมผสานเช่นเดิม ๆ  นั้นเอง
                  และเมื่อเหตุการณ์ต่าง ๆ  ผ่านพันมาจนถึง  พ.ศ.  นี้  เมืองได้ขยายตัวใหญ่โตขึ้นตามลำดับในขณะที่ผู้คนต่างก็ประสบโชคเคราะห์หลากหลายแตกต่างกันไปในวันนี้ฝ่ายบริหารของเมือง
ซึ่งก็มีทั้งชาวไทยมุสลิม  ชาวไทยพุทธ  และชาวไทยเชื้อสายจีน  ต่างก็พร้อมใจกันประกาศแก่สาธารณะอย่างชัดเจนว่า  ปัตตานีวันนี้
  คือเมืองสามวัฒนธรรม  นั่นคือวัฒนธรรมจีนและวัฒนธรรมไทย  ทั้งสองวัฒนธรรมนี้นับถือศาสนาพุทธร่วมกัน  แต่ต่างนิกาย 
เป็นพุทธมหายาน  มีเจ้าหลายองค์อย่างของคนจีน  และพุทธหินยาน  มีพระพุทธเจ้าองค์เดียวแบบของคนไทย  และมีวัฒนธรรมของชาวไทยมลายูที่นับถือศาสนาอิสลาม  เป็นคนส่วนใหญ่ของจังหวัดมาอยู่ร่วมกัน
                ในปัจจุบันแม้ปัตตานีจะยังไม่อาจนับได้ว่าสันติสุข  แต่ก็เป็นเรื่องธรรมดาที่เกิดขึ้นกับเมืองแห่งนี้เรื่อย ๆ
  ยาวนานมาแล้วนับร้อย ๆ  ปี  และเมืองเมืองนี้วันนี้ก็กำลังจะพยายามมองหาหนทางที่จะก้าวพ้นความทุกข์ยากไปสู่ความสันติสุข  ตามชื่อของเมืองดั้งเดิมคือปตานีดารุสลาม  นครแห่งสันติภาพ  นั่นเอง