บ้านนก : แหล่งรังนกนางแอ่นที่ล้ำยุค
เมื่อพูดถึงนกนางแอ่น ทุกคนจะนึกถึงรังนกนางแอ่นที่มีสรรพคุณว่าเป็นยาบำรุงกำลังชั้นยอดและ
เป็นยารักษาโรคได้สารพัด ทำให้รังนกนางแอ่นมีบทบาทสำคัญมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันในฐานะที่เป็นยาอายุวัฒนะ
ราคาแพง และหายากซึ่งรังนกที่มีมูลค่า คือรังนกนางแอ่นกินรัง
นกนางแอ่นกินรัง เป็นนกขนาดเล็กบินเร็ว มีขนาดประมาณ 13 ซม. ชอบอยู่รวมกันเป็นฝูง อาศัยทำรังอยู่ภายในถ้ำบนเกาะเล็กเกาะน้อยชายฝั่ง ซึ่งใช้น้ำลายทำรังเพื่อวางไข่โดยจะสร้างในช่วงกลางคืน
ใช้เวลาประมาณ 1 เดือนและจะสร้างรังใหม่แทนรังเก่าที่ถูกเก็บไปก่อนวางไข่เท่านั้น หลังวางไข่แล้ว ถ้ารังถูกเก็บไปก็จะไม่สร้างรังใหม่ขึ้นมาทดแทนโดยรังแรกจะเริ่มสร้างประมาณเดือนกุมภาพันธ์ รังที่ 2
ประมาณเดือนมีนาคมและรังที่ 3 ประมาณเดือนเมษายนแต่ก็มีนกบางตัวขยันสร้างรังก็จะมีการสร้างรังที่ 4
แม้ว่าจะถูกเก็บหรือไม่ก็ตาม นอกจากนั้นถ้ารังที่ 4 ถูกเก็บก็จะสร้างรังที่ 5 และ 6 แต่คุณภาพของรัง
ก็จะด้อยลงเรื่อย ๆ
ทางภาคใต้จะพบมากบริเวณเกาะในทะเลอันดามันและอ่าวไทย เช่น สตูล ตรัง กระบี่ พังงา ชุมพร
และพัทลุงเป็นต้น ซึ่งเป็นสัมปทานของรัฐ แต่ปัจจุบันมีธุรกิจเก็บรังนก โดยไม่ได้ออกไปเก็บตามเกาะแก่ง แต่เก็บจากบ้านรังนกที่สร้างขึ้นเพื่อให้นกเข้าไปอยู่ ในจังหวัดต่าง ๆ ตั้งแต่ชุมพร สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช
ปัตตานี และนราธิวาส โดยเฉพาะอำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นอำเภอที่มีชื่อในเรื่องของนกนางแอ่นที่เข้ามาทำรังอยู่ในชุมชนเมือง มีบ้านและตึกแถวหลายหลังที่ถูกปิดลง เนื่องจากมีนกนางแอ่นจำนวนมากเข้าไปอาศัยอยู่และทำรังในบ้านเหล่านั้น เช่นเดียวกับนกที่อาศัยอยู่ตามถ้ำหรือเกาะ
ลักษณะบ้านเป็นตึกสูงประมาณ 6 – 8 ชั้น ปิดทึบตลอดทั้งตึกจะมีก็เพียงช่องเล็ก ๆ ที่จะให้นกบินเข้าออกเพื่อทำรัง ซึ่งจะมีนำเทปบันทึกเสียงนกร้องไปเปิดในบ้านที่สร้างเสร็จเพื่อให้นกนางแอ่นเข้ามาอาศัย นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นอีก
ที่ต้องดู เช่น แบบแปลนบ้าน บรรยากาศ ตำแหน่งองศาที่ตั้ง และต้องสังเกตพฤติกรรมของนกด้วยว่า ในบริเวณนั้นมีนกนางแอ่นอยู่หรือไม่และที่บินอยู่ ไม่ใช่ว่าจะเรียกให้นกเข้ามาอยู่ได้ทุกบ้านเสมอไป เพราะนกนางแอ่นจะบินผ่านมาด้วยเหตุผล 2 ประการ คือบินมาเพื่อหาอาหารและบินมาเพื่อที่อยู่ใหม่ ในปัจจุบันมีชาวบ้านได้ปลูกบ้านเพื่อที่จะให้นกนางแอ่นเข้ามาทำรังโดยเฉพาะอยู่เป็นจำนวนหลายหลัง
ชาวบ้านใน อ.ปากพนัง เล่าให้ฟังว่า นกนางแอ่นนั้นถ้าเข้าบ้านหลังไหนแล้วจะอาศัยอยู่ในบ้านหลังนั้นจนกว่าจะมีการสร้างครอบครัวใหม่ ก็อาจจะหาที่อยู่ใหม่และปกติจะบินกลับเข้ารังประมาณ 6 โมงเย็น หากใครไปในช่วงเวลานี้จึงจะได้เห็นภาพเจ้าของบ้านบินว่อนผ่านช่องประตูหน้าต่างอย่างคล่องแคล่ว
แม่นยำราวกับมีอุปกรณ์นำวิถี และระหว่างนั้นมันจะส่งเสียงร้องประสานเป็นจังหวะมิได้ขาดเลย