องค์ประกอบเรือ
                เรือกอและเป็นเรือประมงที่ใช้กันในเขตฝั่งทะเลจังหวัดชายแดนภาคใต้  ทำขึ้นโดยการนำแผ่นไม้กระดานยาวมาเรียงซ้อนกันขึ้นเป็นลำเรือที่เรียวไปทางด้านหัวและด้านท้าย  เริ่มจากการนำไม้กระดานวางซ้อนกันจากฐานตรงกลางที่เป็นไม้กระดูกงู  ซึ่งถือว่าเป็นกระดูกสันหลังของเรือ  โดยวางไม้กระดานซ้ายขวาขึ้นไปเป็นคู่ ๆ  ทั้งนี้เพื่อให้กราบเรือทั้งสองข้างสมดุลกัน  การซ้อนต่อแผ่นไม้กระดานจะต้องเซื่อมต่อกันอย่างประณีตด้วยเปลือกต้นเสม็ดและตะปูเดือยไม้  ต่อไปคือการนำไม้ลักษณะโค้งคล้ายตัว  U  ที่เรียกว่า  “กง”  มาวางเรียงกันภายในลำเรือ  ตามขนาดและระยะที่เหมาะสม  ตั้งแต่ส่วนของเรือจนถึงท้ายเรือ  กงมีหน้าที่เป็นโครงกระดูกหรือโครงสร้าง  ช่วยยึดไม้กระดานที่วางซ้อนกันขึ้นไปให้ติดกับกงด้วยตะปู  ทำให้ลำเรือมีความแข็งแรงขึ้น  เมื่อลำเรือมีความสมบูรณ์แล้วจึงมีการต่อเติมส่วนหัว  ส่วนท้าย  กราบเรือ  และส่วนประกอบต่าง ๆ  ของลำเรือ  ขั้นสุดท้ายคือ  การทาสี  และเขียนลวดลายจิตรกรรมให้มีสีสันสวยงามพร้อมที่จะออกเรือเพื่อการทำประมง  ด้วยความภาคภูมิใจ  ในความส่วยสง่างามยามเรือกอและออกท่องทะเลไกล

                              
   ที่มา :  เรือกอและ   http://www.siamsouth.com/smf/index.

  องค์ประกอบโดยทั่วไป  ของเรือกอและ ได้แก่
1.  ลำเรือ
                ลำเรือของเรือกอและ  เป็นลำยาวที่ต่อด้วยไม้กระดานยาว  ซึ่งได้จากการเลื่อยตัดท่อนซุงประเภทไม้ตะเคียน  ไม้สยา  ไม้หลุมพอ  ที่มีขนาดความยาวที่จะต่อ  โดยเลื่อยตัดท่องไม้ให้เป็นแผ่นไม้กระดานบาง ๆ  ที่มีขนาด  1 x 6  นิ้ว  นำแผ่นไม้กระดานดังกล่าวมาวางซ้อนต่อขึ้นเป็นลำเรือความยาวของเรือแต่ละลำ  จะแตกต่างกัน  ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ของการใช้สอย  เรือกอและที่ใช้เพื่อประกอบอาชีพทางการประมง  หรือเป็นพาหนะสำหรับรับส่งสินค้า  ลำเรือจะขยายกว้างออกตรงกลางลำเรือ  ทั้งนี้ให้เรือมีบริเวณภายในกว้าง  เพื่อประโยชน์ในการบรรทุกสินค้า  และวางอุปกรณ์ที่ใช้ในการประกอบอาชีพประมง  ส่วนเรือกอและที่ใช้ในการแข่งขันประชันฝีพายความเร็วนั้น  ลำเรือจะแคบเข้าไปทางส่วนหัวและส่วนท้ายมากกว่าเรือกอและที่ใช้ประกอบอาชีพ  (จเร  รักษ์แก้ว  2537 : 38)  และส่วนประกอบอื่นของลำเรือได้แก่
                1.1  กระดูกงู  คือ  ไม้แกนกลางของลำเรือที่มีความยาวตามขนาดของลำเรือ  เป็นที่ยึดเกาะของแผ่นไม้กระดาน  ที่ซ้อนต่อขึ้นเป็นลำเรือ  และเป็นทีสำหรับติดตั้งกงของเรือ  เวลาจะบอกถึงความยาวของเรือกอและนั้นจะต้องบอกความยาวของกระดูกงู
                1.2  กง  คือไม้ที่มีลักษณะคล้ายกับ  U  ที่วางขวางอยู่ในลำเรือ  ตามขนาดความโค้งของเรือตั้งแต่หัวเรือจนถึงท้ายเรือ  กงจะมีขนาดความกว้างที่สุดตรงกลางลำเรือ  แล้วค่อย ๆ  เรียวเล็กแคบลงไปทางส่วนหัวและส่วนท้ายตามลำดับ  กงจึงเปรียบเสมือนโครงสร้างหรือโครงกระดูก  เพราะไม้กระดานแต่ละแผ่นที่ประกอบขึ้นเป็นลำเรือ  จะต้องถูกตอกตรึงกับกงด้วยตะปู  จึงสร้างความแข็งแรงให้กับลำเรือเป็นอย่างยิ่ง
                1.3  กราบเรือ
                 คือส่วนประกอบของเรือที่เป็นแผ่นไม้กระดาน  ที่ต่อเติมเสริมให้ลำเรือขยายกว้างออกตรงกลางลำเรือ  แล้วเรียวแคบไปทางส่วนหัวเรือ  และท้ายเรือ  ขนาดของแผ่นไม้กระดานที่นำมาต่อเป็นกราบเรือ  จะใช้ไม้ขนาด  1 x 6  นิ้ว  ยาวตลอดทั้งลำ  ข้างละ  5 – 6  แผ่น  ถัดจากแผ่นไม้กระดานก็จะต่อเติมด้วยไม้เป็นขอบอีกจำนวนข้างละ  3  ท่อน

   แสดงการตั้งกระดูกงู เพื่อต่อเป็นลำเรือ                               แสดงการติดตั้งกงในลำเรือ                                             แสดงลักษณะการวางโครงเรือ (แซตอ)
ที่มา : วุฒิ วัฒนสิน. 2542,15,20
แสดงการปิดส่วนท้ายของเรือกอและประเภทปาตะกือระ   ที่มา : วุฒิ วัฒนสิน. 2542, 23
 

2.  อุปกรณ์ประจำเรือ
                2.1  ใบเรือ  หรือลายาเป็นอุปกรณ์ประจำเรือกอและที่สำคัญในอดีต  ที่จะเป็นตัวขับเคลื่อนให้เรือแล่นไปได้  เมื่อโดนกระแสลมพัดพาออกสู่ทะเลในเวลาเช้า  และแล่นกลับเข้าฝั่งในเวลาบ่ายแต่ในปัจจุบันชาวประมงเลิกใช้ใบเรือ  หันมาใช้เครื่องยนต์แทน  ทั้งนี้อาจเป็นเพราะการใช้เครื่องยนต์มีความสะดวกสบาย  และมีประสิทธิภาพมากกว่าการใช้ใบเรือ
                2.2  เครื่องยนต์  ในปัจจุบันการขับเคลื่อนของเรือกอและ  จะใช้เครื่องยนต์แทนใบเรือและพาย  โดยนำเครื่องยนต์มาติดตั้งตรงบริเวณส่วนท้ายเรือ  ซึ่งมีแท่นรองรับที่ต่อยื่นออกมาจากลำเรือ
                2.3  สมอเรือ  คือเครื่องมือสำหรับการหยุดรั้งเรือให้อยู่กับที่  โดยการทอดสมอในขณะที่นำเรือออกทำการประมงกลางทะเล  หรือขณะจอดเทียบท่าชายฝั่ง  สมอเรือมี  2  ชนิด  คือ  สมอเรือแบบเหล็ก  และสมอเรือแบบไม้  สมอเรือแบบเหล็ก  มีลักษณะเหมือนสมอเรือที่ใช้อยู่ทั่วไปในปัจจุบัน  แต่สมอเรือแบบไม้มีลักษณะรูปร่างคล้ายตัว  “ง”  ทำด้วยไม้  สมอเรือแบบไม้เวลาทอดสมอจะต้องใช้ก้อนอิฐหรือก้อนหินถ่วง  เพื่อให้เกิดน้ำหนัก
                2.4  ธง  ธงที่ใช้ในเรือกอและเป็นธงผ้าสีต่าง ๆ  บ้างเป็นรูปสามเหลี่ยม  บ้างก็เป็นรูปสี่เหลี่ยม  ขนาดกว้าง  ยาวประมาณหนึ่งศอก  โดยใช้ไม้ไผ่กลมทำเป็นด้าม  ประโยชน์ของธง  คือสามารถบอกที่หมายของการวางอวน  เป็นสัญลักษณ์บอกให้เรือลำอื่นทราบว่าบริเวณที่มีธงปักอยู่  ได้มีการวางอวนจับปลาแล้ว  เพื่อไม่ให้เรือลำอื่นมาวางอวนทับซ้อนกัน  วิธีการใช้ธง  คือ  การเสียบธงติดกับทุ่นที่ลอยน้ำได้  ผูกติดกับปลายอวนแล้วทิ้งลงในทะเลบริเวณที่จะวางอวน
                2.5  ตูด  คือเครื่องส่งสัญญาณใช้สำหรับติดต่อกันระหว่างเรือกอและ  ตูดทำด้วยเขาควายที่มีลักษณะเขาสวยงามมีขนาดใหญ่พอสมควร  ตัดปลายแหลมของเขาควายออกประมาณ  1  นิ้ว   ตกแต่งให้สวยงาม  และมีรูทลุไปยังส่วนกลางของเขาควาย  สามารถเป่าลมผ่านไปทำให้เกิดเสียงได้คนเป่าตูดต้องเป็นคนแข็งแรง  เพราะต้องใช้ลมมากจึงจะเกิดเสียงดังปูด ๆ  ที่โหยหวนไปไกล  ตูดหรือวูดนี้  เป็นอุปกรณ์ชนิดหนึ่งสำหรับเป่าเพื่อส่งสัญญาณติดต่อกัน  นิยมใช้ในหมู่ชาวประมง  ในขณะที่เดินเรืออยู่กลางทะเล  ตูดนี้ยังมีประโยชน์เพื่อตอบสนองความเชื่อที่ว่า  เสียงโหยหวนนี้สามารถเรียกลมได้ด้วย  ทั้งนี้เพื่อประโยชน์ช่วยในการเดินเรือ  (สถาบันทักษิณคดีศึกษา  2529 : 1345)  อนึ่งนอกจากนี้ยังใช้ตูดเป่าส่งสัญญาณการนำปลามาขายของชาวประมง  และเพื่อให้ทราบว่ามีปลามากมาย  ให้เตรียมตัวออกมาซื้อได้

     ที่มา : เรือกอและ ราชนีแห่งแหลมมาลายู http://www.klongdigital.com/webboard3/

               2.6  อุปกรณ์สำหรับเก็บสัตว์น้ำ
                ในอดีตชาวประมงที่ใช้เรือกอและสำหรับจับสัตว์น้ำ  เมื่อจับได้แล้ว  จะเก็บไว้ใต้ท้องเรือซึ่งจะทำให้ภายในลำเรือมีกลิ่นเหม็น  และสกปรกปัจจุบันจึงนิยมใช้กล่องสี่เหลี่ยม  ขนาดโตพอเหมาะกับลำเรือ  โดยใช้แผ่นไม้กระดานตรึงตะปูเป็นกล่องสี่เหลี่ยม  แล้วฉาบด้วยแผ่นสังกะสีภายในและมีฝาปิดชิด  ก่อนออกทำการประมงจะนำน้ำแข็งละเอียดใส่ในกล่องเพื่อไว้แช่สัตว์น้ำป้องกันการเน่าเสีย
                2.7  แจว
                แจวหรือ  ดาดยง  มีลักษณะคล้ายไม้พายแต่มีขนาดความยาวมากกว่าพาย  ทำมาจากไม้สยาหรือไม้ตะเคียน  ด้านกลม  และส่วนปลายสุดของด้ามถือเป็นรูปตัว  T  เพื่อความถนัดมือในขณะจับประโยชน์ใช้สอยของแจวเรือ  คือไว้ใช้งัดเรือขณะเข้าหาฝั่ง  หรือกลับหัวเรือในขณะที่ไม่ใช้เครื่องยนต์ในเรือกอและลำหนึ่งจะมีแจวประมาณ  1 – 2  อัน

          
ที่มา : เรือกอและ http://www.marinerthai.com/sara/

                2.8  ไม้พาย
                ไม้พาย  หรือปือราเยาะ  ทำมาจากไม้สยาหรือไม้ตะเคียน  มีด้ามกลมและปลายของด้ามจะเป็นรูปตัว  T  เหมือนด้ามจับของแจว  มีแผ่นพายเป็นแผ่นปลายแหลมคล้ายใบโพธิ์  ไม้พายจะทำมาจากไม้แผ่นเดียว  จะไม่มีการต่อ  ทั้งนี้เพื่อความทนทาน
                2.9  ไม้ตีน้ำ   
ไม้ตีน้ำ  หรือกูโม๊ะ  เป็นไม้ที่มีด้ามกลมส่วนปลายรูปร่างคล้ายถ้วย  ประโยชน์ของไม้ตีน้ำคือ  จะใช้ส่วนปลายที่คล้ายถ้วยตีกระแทกน้ำให้แตกกระจาย  เพื่อให้น้ำกระเพื่อม  ทำให้ฝูงปลาตกใจแล้วว่ายหนีไปทางอวนที่ดักเอาไว้  ในเรือกอและลำหนึ่งจะมีไม้ตีน้ำจำนวน  1 – 2  อัน

<<< PREVIOUS    NEXT >>>