โนราโรงครู
                โนราเป็นการละเล่นที่เก่าแก่ของภาคใต้  นอกจากแสดงเพื่อความบันเทิงแล้ว  ยังแสดงเพื่อประกอบพิธีกรรมที่เรียกว่า  “โนราโรงครู”  หรือ  “โนราลงครู”  อีกด้วย  พิธีกรรมนี้มีจุดมุ่งหมายในการจัดคือ  เพื่อไหว้ครูหรือไหว้ตายายโนรา  อันเป็นการแสดงความกตัญญูรู้คุณต่อครู  เพื่อทำพิธีแก้บนหรือ  “แก้เหมฺรย”  เพื่อทำพิธียอมรับการเป็นศิลปินโนราคนใหม่ที่สมบูรณ์ที่เรียกว่าพิธี  “ครอบเทริด”  หรือ  “ผูกผ้าใหญ่”  หรือ  “แต่งพอก”  เพื่อประกอบพิธีเบ็ดเตล็ดต่าง ๆ เช่น  เหยียบเสน  ตัดจุก  ตัดผมผีช่อ  ผูกผ้าปล่อย  ในบาทพื้นที่ยังมีจุดมุ่งหมายเฉพาะ  เช่น  โนราโรงครูที่วัดท่าแค  ต.ท่าแค  อ.เมือง  จ.พัทลุง  จัดเพื่อให้ครูหมอตายายโนราทั้งหมดมาร่วมชุมนุนกัน  เพราะชาวบ้านเชื่อว่า  บ้านท่าแคเป็นแหล่งกำเนิดโนรา  เป็นที่สถิตพำนักของครูโนรา  พิธีโนราโรงครูที่วัดท่าคุระ  ต.ชุมพล  อ.สทิงพระ  จ.สงขลาจัดขึ้นในงาน  “ตายายย่าน”  มีจุดมุ่งหมายเพื่อแก้บนและแสดงกตัญญูกตเวทีต่อ  “เจ้าแม่อยู่หัว”  (นางเลือดขาว)  ซึ่งชาวบ้านเชื่อว่ามีประวัติเกี่ยวข้องกับโนรา  และมีการสร้างรูปเคารพประดิษฐ์ไว้ที่วัดท่าคุระ (สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ. 2537,156)

“เจ้าแม่อยู่หัว” เป็นพระพุทธรูปทองคำปางสมาธิของวัดท่าคุระ อ.สทิงพระ จ.สงขลา
ที่มา : ใต้...หรอย มีลุย. 2547,40

  “เจ้าแม่อยู่หัว” เป็นพระพุทธรูปทองคำปางสมาธิของวัดท่าคุระ ซึ่งประดิษฐานที่วัดนี้กว่า 300 ปีมาแล้ว
พระพุทธรูปองค์นี้ปรากฏอยู่ในตำนานนางเลือดขาวว่า นางเลือดขาวกับเจ้าพระยากุมารเสด็จท่องเที่ยวเมืองพาราณสีทางเรือ แล้วมาขึ้นฝั่งที่บ้านท่าทอง (ท่าคุระ) สร้างวัดขึ้นวัดหนึ่งคือ วัดท่าคุระ และพระพุทธรูปเจ้าแม่อยู่หัวประจำวัด 1 องค์ ตามตำนานว่า หล่อขึ้นที่วัดท่าคุระ ตรงกับวันพุธแรกของเดือน 6 ข้างแรม
   นอกจากเป็นการแสดงความกตัญญูแล้ว วันนั้นเป็นวันทำพิธีแก้บนของชาวบ้านด้วย เมื่อถึงวันพุธแรกของเดือน 6 ข้างแรม ชาวบ้านท่าคุระ รวมทั้งที่ย้ายภูมิลำเนาไปยังถิ่นอื่นจะกลับมาชุมนุมพร้อมกัน ร่วมทำบุญอุทิศส่วนกุศลแก่บรรพบุรุษ (เป็นวันชุมชาติ หรือ “ชุมญาติ” ตามคำท้องถิ่น) พร้อมทั้งแสดงกตเวทิตาต่อ “เจ้าแม่อยู่หัว” ด้วย โดยชาวบ้านท่าคุระเชื่อกันว่า เจ้าแม่อยู่หัว สามารถดลบันดาลให้เกิดคุณและโทษกับคนในหมู่บ้านได้
   วันงาน ตอนบ่ายชาวบ้านท่าคุระทุกคนจะมาร่วมพิธีในวัด มีการอัญเชิญพระพุทธรูปเจ้าแม่อยู่หัวออกมาให้ชาวบ้านสรงน้ำ นิมนต์พระสงฆ์มาสวดสมโภช มีการแก้บนต่างๆ ตามที่ได้บนบานไว้
   การแก้บนที่นิยมทำกันก็คือ บวชพระ บวชสามเณร หรือบวชชีถวาย นอกจากนี้ยังมีการถวายข้าวตอก ดอกไม้ ปัจจัยไทยทาน หรือรำโนราถวายมือ
   การแสดง “โนรา” เกี่ยวข้องกับความเชื่อในการประกอบพิธีกรรมของชาวบ้าน เนื่องจากชาวบ้านเชื่อกันว่าเป็นการแสดงที่เจ้าแม่อยู่หัวโปรดปรานเป็นพิเศษ ในงานประเพณีตายายย่านทุกปีจะต้องมีการรำโนราโรงครู ต่อเนื่องกัน 3 วัน 3 คืน เริ่มวันพุธ ไปสิ้นสุดวันศุกร์ แต่งานประเพณีตายายย่าน จะเสร็จสิ้นตอนบ่ายวันพฤหัสบดี
การแสดโนรา ของประเพณีตายายย่านนี้ มีการำแก้บนของชาวบ้านในโรงรำด้วย เพียงแต่รำเป็นพิธีเช่น บนว่ารำเป็นตัวใดก็ให้รำตัวนั้น คนละท่าสองท่า โดยมีธรรมเนียมปฏิบัติว่า ลูกชายหัวปีของครอบครัวและมีอายุเกิน 14-15 ปี ต้องทำขนมโคมาถวายวัดและเลี้ยงญาติมิตร แต่ถ้าเป็นลูกสาวคนหัวปีต้องทำขนมพอง หรือขนมลา หากไม่ปฏิบัติตามเจ้าแม่อยู่หัวจะให้โทษถึงเป็นบ้า ง่อยเปลี้ยพิกลพิการ หรือประสบทุกขเวทนาได้ (ใต้...หรอย มีลุย. 2547,40-41)