ที่มา : ฐิติมา สิงห์แก้ว. 2557,59

ข้าวยำอาหารผสานโภชนาการ
   เมื่อได้น้ำบูดูกันแล้วเราก็จะดูส่วนประกอบอื่น ๆ  ที่สำคัญไม่น้อยกว่ากัน 
ซึ่งอาจจะแตกต่างกันไปบ้างตามสูตรตามความชอบ  แต่โดยรวมก็จะมีรูปแบบ
หน้าตาไม่ต่างกันนักขึ้นอยู่กับวัตถุดิบที่ใช้ประกอบการทำข้าวยำนั่นเอง  โดย
วิธีการทำข้าวยำนั้นก็ไม่ยาก  เริ่มจากการเตรียมวัตถุดิบต่าง ๆ  ก่อน เช่น 
กุ้งแห้งโขลกละเอียด  (หรือใครชอบรับประทานแบบกุ้งฝอยก็ไม่ว่ากัน) 
พริกป่น  ถั่วฝักยาวหันชิ้นเล็ก  ตะไคร้ใบมะกรูดใบชะพลู  ใบยอ  ใบขมิ้น
 ใบบัวบก  ดอกดาหลา  ถั่วงอก  มะนาว  ส้มโอ  มะม่วงเปรี้ยว  เป็นต้น 
นอกจากนี้ยังมีผักท้องถิ่นทางภาคใต้อย่าง  “ใบกระพังโหมและใบหมุย”
 ที่มีเฉพาะทางภาคใต้เท่านั้น  และที่ขาดไม่ได้คือน้ำบูดูและข้าวสวยที่หุง
จนขึ้นหม้อ  เท่านี้ก็พร้อมสำหรับทำข้าวยำกันแล้ว

     ก่อนอื่นเรามาเริ่มปรุงน้ำบูดูกันก่อน  โดยนำน้ำบูดูกับน้ำสะอาด 
(หรือจะใช้น้ำบูดูล้วน ๆ  ก็ได้สำหรับผู้ที่ชอบความเข้มข้น)  และตะไคร้ 
ข่า  หอมแดง  และน้ำมะขามเปียกนำมาใส่หม้อตั้งไฟ  เคี่ยวจนได้ที่กระทั่ง
น้ำบูดูลดลงกว่าครึ่งและข้ากับเครื่องปรุงต่าง ๆ  ซึ่งก็แล้วแต่ว่าต้องการให้
น้ำบูดูเข้มข้นมากน้อยเพียงใด  จากนั้นลดไฟอ่อน ๆ  เคี่ยวสักพักทิ้งให้เย็น
แล้วกรองเอากากออกเหลือแต่น้ำบูดูล้วน ๆ 
    มื่อได้น้ำบูดูเข้มข้นที่มีกลิ่นหอมสมุนไพรแล้วก็นำน้ำบูดูใส่น้ำตาลปี๊บ
 (อาจเคี่ยวน้ำตาลพร้อมกับสมุนไพรตั้งแต่ต้นก็ได้)  น้ำตาลทราย  และ
ใบมะกรูด  นำลงไปเคี่ยวกับไฟอ่อน ๆ  จนได้ที่  จะได้รสเค็ม ๆ  หวาน ๆ 
หอมกลิ่นสมุนไพรจากนั้นตักข้าวสวยใส่จานโรยด้วยผักสมุนไพรต่าง ๆ
 เช่น  สะตอ  และผักที่หั่นไว้หรือเครื่องเคียงอื่น ๆ  อย่าง  ตะไคร้  มะม่วง 
สัมโอ  ถั่วฝักยาว  แตงกวา  มะพร้าวคั่ว  ปลาป่น  ถั่วงอก  พริกป่น 
และใบมะกรูด  และที่สำคัญคือ  ราดด้วยน้ำยำบูดูนั่นเอง  นอกจากนั้น
ยังสามารถบีบมะนาวนิดหน่อย  หรือถ้าคุณใส่ส้มโอกับมะม่วงเปรี้ยว
อยู่แล้วก็ไม่ต้องเพิ่มมะนาวก็ได้เสร็จแล้วเวลาจะรับประทานให้
คลุกเคล้าส่วนผสมทุกอย่างให้เข้ากัน  ซึ่งถือเป็นกระบวนการ
  “ยำ”  นั่นเอง  เท่านี้เราก็ได้ข้าวยำแสนอร่อยที่เป็นเอกลักษณ์
ของชาวปักษ์ใต้แล้ว

ที่มา : ฐิติมา สิงห์แก้ว. 2557,60