ความนำ
เมื่อกล่าวถึงบรรดาสรรพสัตว์ที่มีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับมนุษย์ฝ่านวัฒนธรรมความเชื่อ
ทางจิตวิญญาณของพัฒนาการทางสังคมตั้งแต่ในยุคดึกดำบรรพ์ สมัยที่ยังไม่มีเทคโนโลยี
ที่ก้าวหน้าอย่างในโลกปัจจุบัน ด้วยเงื่อนไขตัวแปรดังกล่าวจึงต้องอาศัยพิธีกรรมบางอย่าง
อ้อนวอนต่ออำนาจเหนือธรรมชาติเพื่อกำหนดชะตาความเป็นไปของการอยู่รอด
และเพื่อควบคุมดูแลสังคมของตนให้พ้นจากภัยธรรมชาติหรือสิ่งที่เกิดจาก
การกระทำของมนุษย์ด้วยกันเอง สัตว์เลื้อยคลานประเภทหนึ่งที่ถูกเรียกว่า งู
ได้กลายชื่อมาเป็น นาคหรือพญานาคในเวลาต่อมา และท้ายที่สุด
กลายมาเป็นสัญลักษณ์ของปีมะโรง ดั่งที่คนไทยรู้จักดี พญานาค
ในวัฒนธรรมอื่น ๆ โดยเฉพาะกลุ่มประเทศที่รับอารยธรรมจากจีนเช่น
ญี่ปุ่น เกาหลีและญวนใช้สัญลักษณ์เป็นรูป มังกร ซึ่งก็ผิดกันกับ
พญานาคก็เฉพาะรูปร่างหน้าตาและชื่อเรียกเท่านั้นซึ่ง จีน เรียกว่า
เล้ง เล่ง หรือ หลง โดยคนไทยนิยมเรียกว่า มังกร ซึ่งอาจมาจาก
ภาษาบาลีสันสกฤตว่า มกร (ส. พลายน้อย, ๒๕๔๗:๘) ซึ่งถือได้ว่า
เป็นสัตว์สัญลักษณ์ที่มีความสำคัญและคุ้นเคยกับระบบความเชื่อ
ของมนุษย์ทุกหมู่เหล่า โดยบทความนี้จะกำหนดประเด็นขอบเขต
ในบริบทของแดนดินถิ่นสุวรรณภูมิเป็นหลัก |