รัฐลังกาสุกะ  หรือปัตตานีดั้งเดิม  แรกก็มิได้เป็นรัฐอิสลามหากแต่เป็นรัฐมีนับถือศาสนาที่ประสมประสานปนเประหว่างพุทธและฮินดูชาวเมืองก็ปะปนกันไป 
ทั้งชาวมลายู  ชาวเสียม  และชาวจีน  เป็นเช่นเดียวกับเมืองต่าง ๆ  อีกหลายเมืองในคาบสมุทรมลายูทั้งหมด
                รัฐลังกาสุกะได้เข้ามารวมเป็นส่วนหนึ่งของรัฐสยามในสมัยกรุงสุโขทัยโดยผูกติดมากับเมืองนครศรีธรรมราชในฐานะเมืองสิบสอง
นักษัตรของเมืองนครฯ  การเข้าเป็นเมืองประเทศราชของสยาม  ก็มิใช่สยามจะไปปกครองเจ้าเมืองยังคงมีสิทธิในการบริหารเมืองเต็มที่  จะเก็บภาษีมาใช้เองหรือจะสั่งฆ่าใครก็ได้  แต่ในทุกสามปีจะต้องส่งเครื่องราชบรรณาการและดอกไม้เงินทองมาแสดงความสามิภักดิ์
  ชื่อของรัฐลังกาสุกะ  อีกหลายปีต่อมาก็มีการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญอีกครั้ง  คือเปลี่ยนตามชื่อเมืองหลวงซึ่งในสมัยนั้น  คือ  เมืองโกตา 
มหลิฆัย  หรือในปัจจุบันคือเมืองโบราณยะรัง
ในราวปี  พ.ศ.  ๒๑๑๒  พญาอินทิราได้ขึ้นครองเมืองโกตา  มหลิฆัย  (ตรงกับสมัยพระมหาธรรมราชา  แห่งกรุงศรีอยุธยา)  มีเหตุการณ์สำคัญยิ่งเกิดขึ้นคือ  พระองค์ทรงสร้างเมืองหลวงใหม่คือ  ปตานี  หรือปัตตานี  และพระองค์ได้เปลี่ยนไปรับนับถือศาสนาอิสลาม  ในการนี้มีนิทานเล่าว่า  เป็นเพราะเจ้าเมืองป่วยเป็นโรคผิวหนัง  และหมอที่มารักษาโรคยื่นเงื่อนไขว่าหากรักษาให้หายได้  ขอให้เจ้าเมืองเปลี่ยนศาสนา  ซึ่งในที่สุดหมอก็รักษาอาการป่วยของเจ้าเมืองได้เป็นผลสำเร็จ

แต่ในส่วนนักประวัติศาสตร์จำนวนไม่น้อยที่เชื่อกันว่า  การเปลี่ยนศาสนาของเจ้าเมืองโกตา  มหลิฆัยนี้  เป็นแรงกดดันทางการเมืองจากแคว้นมะละกาที่แผ่ขยายแสนยานุภาพเข้ามาในขณะที่ทางกรุงศรีอยุธยาเจ้าประเทศราชชาวสยามในช่วงนี้  มีเรื่อรบพุ่งติดพันกับพม่า  ไม่มีเวลาลงมาสนใจหัวเมืองทางใต้
                ในส่วนสำนักประวัติศาสตร์ฟากอิสลาม  มีข้อมูลต่างไปอีกอย่างคือกล่าวว่านักการศาสนาจากเมืองปาไช  ชื่อเชก  ชาอิด  สามารถโน้มน้าวกษัตริย์ปัตตานีราชวงศ์ศรีวังสา  ชื่อพญาตูนากะปาให้ยอมเปลี่ยนมานับถือศาสนาอิสลามได้  ในปี  พ.ศ.  ๒๐๐๖  ต่างกับประวัติศาสตร์เรื่องแรก  ๑๑๖  ปี  แล้วทีนี้จะเชื่อใครฝ่ายไหนดี