โปรดให้ก่อตั้ง ศูนย์ศิลปาชีพบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ขึ้นเมื่อวันที่ ๓ มิถุนายน ๒๕๒๓ เปิดสอนครั้งแรกเมื่อวันที่ ๑ พฤษภาคม ๒๕๒๔ มีแผนกต่าง ๆ ๒๒ แผนก ส่วนมากเหมือนกับที่สอน ณ โรงฝึกศิลปาชีพ สวนจิตรลดา มีบางแผนกที่แปลกออกไป เช่น แผนกเป่าแก้ว แผนกสานผักตบชวา แผนกขนมไทย แผนกปั้นและหล่อทองเหลือง แผนกถักนิตติ้ง แผนกช่างเครื่องยนต์ แผนกศิลปะประดิษฐ์ และแผนกเกษตรกรรม เป็นต้น
นอกจากนี้ ยังทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขยายงานก่อตั้งศูนย์ศิลปาชีพในภาคอื่น ๆ ขึ้นอีก เช่น ศูนย์ศิลปาชีพบ้านแม่ต๋ำ จังหวัดลำปาง ศูนย์ศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม จังหวัดสกลนคร ศูนย์ศิลปาชีพจังหวัดนราธิวาส แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ อ่างทอง หัวหิน และในพุทธศักราช ๒๕๔๐ สมเด็จพระนางเจ้า พระบรมราชินีนาถ มีพระราชเสาวนีย์ให้ก่อสร้างศูนย์ศิลปาชีพแห่งล่าสุดที่เกาะเกิด จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยโปรดให้มีกิจกรรมศิลปาชีพควบคู่ไปกับการประกอบอาชีพเกษตรกรรมแบบดั้งเดิมในพื้นที่เพื่อที่ราษฎรจะได้ไม่ละทิ้งถิ่นฐานไปประกอบอาชีพอื่น ตลอดจนมีพระราชประสงค์เพื่ออนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของไทย และเป็นศูนย์รวมศิลปวัฒนธรรมของทุกภาค จัดให้มีพิพิธภัณฑ์ อาคารจัดแสดง และสถานที่จำหน่ายผลิตภัณฑ์โรงฝึกงานแผนกต่าง ๆ หมู่บ้านศิลปาชีพ ๔ ภาค
ในปัจจุบันมีสมาชิกศิลปาชีพอยู่ทั่วประเทศกว่า ๕๐,๐๐๐ คน การฝึกอบรมและการผลิตมุ่งเน้นการอนุรักษ์ศิลปหัตถกรรมเก่าแก่โบราณและเป็นเอกลักษณ์ของไทย เพื่อสืบทอดให้งดงามยั่งยืนสืบไป เช่น ถมเงิน ถมทอง คร่ำเงินคร่ำทอง ปักซอยแบบไทย จักสานย่านลิเภา ทอผ้าไหม มัดหมี่ แพรวา และจก เป็นต้น