หนังใหญ่  มหรสพของไทยที่รวมคุณค่าของงานศิลปะชั้นสูง

หนังใหญ่เป็นมหรสพชั้นสูง  เป็นการประสานศิลปะหลายแขนงเข้าด้วยกัน  เป็นหารแสดงที่รวมงานศิลปะชั้นสูงไว้ในเรื่องหรืองานเดียวกัน  ที่แตกต่างไปจากการแสดงของโขน  ละคร  หุ่น  แต่เดิมนั้น  หนังใหญ่เป็นมหรสพชั้นสูงที่ใช้แสดงในพระราชพิธีต่าง ๆ  ถ้าเป็นงานราษฎร์จะต้องเป็นงานที่ใหญ่มาก  เพราะในการแสดงแต่ละครั้งต้องมีการตระเตรียมหลายอย่าง  ต้องอาศัยกำลังคน กำลังแรงงาน  กำลังทรัพย์มาก  ทำให้เป็นการยากที่คนรุ่นหลังจะได้เห็นการแสดงหนังใหญ่ในงานมหรสพเหมือนในสมัยโบราณ  ศิลปะที่รวมเป็นหนังใหญ่ที่กล่าวแล้วข้างต้น  ได้แก่
                หัตถศิลป์  ในการสร้างตัวหนังใหญ่แต่ละตัว  ต้องใช้มือ  ความสามารถในการเขียนลายให้อ่อนช้อยสมส่วน  เป็นเรื่องของเอกลักษณ์ลายไทย  กรรมวิธีในการสลักลวดลาย  การลงสีให้ซึมลงในเนื้อหนัง  ผู้ผลิตตัวหนังจะต้องมีความสามารถในด้านหัตถศิลป์อย่างสูง
                นาฏศิลป์  เมื่อได้ตัวหนังใหญ่เรียบร้อยแล้ว  ซึ่งเป็นวัตถุเฉย ๆ  เป็นภาพที่ปรากฏอยู่บนผืนหนังไม่มีชีวิต  จะต้องให้คนจับเชิดหรือเต้นไปตามท่าทางอิริยาบถของตัวละคร  ให้จังหวะท่าทางสัมพันธ์สอดคล้องกับจังหวะของเพลงปี่พาทย์  ทำให้ตัวหนังมีชีวิตชีวา  ผู้ชมเกิดอารมณ์คล้อยตาม  ซึ่งเป็นความสามารถในการใช้นาฏยศัพท์มาปรับปรุงให้เกิดเป็นนาฏศิลป์ชั้นสูงขึ้น
                คีตศิลป์และดุริยางคศิลปะ  เป็นเทคนิคการ  ดีด  สี  ตี  เป่า  ในการบรรเลงเพลง  จัวหวะทำนอง  ให้สอดคล้องสัมพันธ์กับเนื้อเรื่อง  ท่าทาง  อิริยาบถของตัวละคร  ด้วยเสียงการบรรเลงให้อึกทึกฮึกเหิม  เศร้าเสียใจ  สะเทือนอารมณ์  ความรักความอาลัย  ให้ผู้ชมเกิดอารมณ์ต่าง ๆ  คล้อยตามได้อย่างเป็นที่น่าอัศจรรย์  ผู้ที่บรรเลงปี่พาทย์ก็ต้องมีความสามารถในด้านศิลปะแขนงนี้อย่างแท้จริง  ต้องมีการฝึกฝนให้เกิดความชำนาญ  ในบางครั้งจะโอดโอยโหยหวน  หรือพริ้วไปตามเหมือนเสียงของธรรมชาติ  คึกคักปลุกให้คนดูเวลายกทัพ  ตื่นเต้นเมื่อบรรเลงเพลงเวลารบกัน  เพลงต่าง ๆ  ในการแสดงมีความหมายมาก  แสดงถึงอิริยาบถของตัวละครตัวหนึ่งซึ่งไม่ใช่ของที่เคลื่อนไหวได้  นับเป็นความสามารถพิเศษอีกอย่างหนึ่ง
                วรรณศิลป์  คือการพูด  การเจรจา  การพากย์  ตามเนื้อเรื่องให้เกิดอรรถรสซาบซึ้ง  มีความไพเราะของวรรณกรรมที่ใช้แสดง  ต้องใช้ความสามารถในการประพันธ์บทให้ดำเนินตามท้องเรื่องให้ผู้ชมได้รับความบันเทิง  สอดแทรกคติเตือนใจ  คำสอน  ซึ่งจะใช้บทพากย์บทเจรจาและศิลปะการแสดงเป็นสิ่งโน้มน้าวจิตใจของผู้ชม  บทพากย์บทเจรจานอกจากมีความไพเราะแล้ว  ยังมีลักษณะเป็นวรรณคดี  คือให้ความบันเทิงและอาจยกระดับจิตใจ  แทรกซึมคุณธรรมความรู้สึกของผู้ชมผู้ศึกษาได้อีกด้วย  นอกจากนี้แล้ว  บทพากย์บทเจรจายังต้องปรับให้ตามยุคตามสมัยได้  การใช้เสียงพากย์ตอนใดใช้ท่าทาง  เน้นเสียงรุกเร้า  เศร้าสร้อย  โกรธ  การโต้ตอบต่าง ๆ  การเชิดตัวหนังต้องใช้ถ้อยคำ  ลีลาในการพากย์เป็นหัวใจ  ผู้แต่งบทพากย์บทเจรจาต้องมีความสามารถในศิลปะการแสดงการแต่งบทประพันธ์  โคลง  ฉันท์  กาพย์  กลอน  ร่าย  ทำให้การแสดงหนังใหญ่สมบูรณ์ด้วยคุณค่าของศิลปะชั้นสูงดังได้กล่าวมาแล้ว