พื้นที่เล่นเพลงเรือแหลมโพธิ์
                ยังไม่ปรากฏแน่ชัดว่าเรือกระบวนชักพระทุกลำหรือทุกกระบวนจะต้องมีการเล่นเพลงเรือมาด้วย  ภิญโญ  จิตต์ธรรม  กล่าวถึงประเพณีชักพระทั่ว ๆ  ไปและได้กล่าวถึงการเล่นเพลงเรือไว้แต่ไม่ชัดเจนว่า  ในค้นวันขึ้น  ๑๔-๑๕  ค่ำ  เดือน  ๑๑  พวกเรือพายเรือหรือเพลงเหล่านี้ก็จะออกซ้อมพาย  ซ้อมความเร็ว  เมื่อเหนื่อยมากแล้วบางทีก็จะพายช้า ๆ  พร้อมทั้งร้องเพลงเรือไปด้วย”  ซึ่งนั่นก็หมายความว่าในการชักพระทางน้ำจะมีการร้องเพลงเรือเล่นด้วย  แต่ก็ไม่ได้ระบุว่าเป็นที่ใด  อันนี้ก็ตรงกับที่นายเฮด  แก้วกุลนิล  อายุ  ๖๐  ปี  (พ.ศ.  ๒๕๒๘)  ได้เล่าให้ฟังว่า  “เมื่อก่อนพอขึ้น  ๗-๘  ค่ำ  เรือแข่งจากบางทิง  บางหยี  โคกขี้เหล็กมาซ้อมแข่งที่คูเต่า  (ในคลองอู่ตะเภา-ผู้เขียน)  ทั้งนั้น  ทั้งเพลงเรือเพลงบอก  ยิ่งค้น  ๑๕  ค่ำคนเหมือนใบไม้”
                ตามที่ได้ศึกษาข้อมูลพบว่าชุมชนของ  ๓  อำเภอบริเวณริมทะเลสาบสงขลา  คืออำเภอเมือง  อำเภอหาดใหญ่และอำเภอรัตภูมิมีการเล่นเพลงเรือแหลมโพธิ์กัน  โดยเฉพาะ  ตำบลคูเต่า  ตำบลแม่ทอมและตำบลบางกล่ำ  อำเภอหาดใหญ่พบว่าเล่นเพลงเรือแหลมโพธิ์กันมากที่สุดในจำนวนเพลงที่ใช้เป็นข้อมูล  ๕๕  เพลง  เป็นเพลงที่ได้จากแม่เพลงบหรือนักต่างเพลงที่อยู่ในพ้นที่นั้นถึง  ๓๙  เพลงบ  นอกนั้นได้จากอำเภอเมือง  ๑  เพลง  อำเภอรัตภูมิ  ๕  เพลง  ไม่ปรากฏพื้นที่  ๑๐  เพลง                ยังไม่ได้สอบปากคำทั่วถึงไปทุกชุมชนที่เคยชักลากเรือพระมายังแหลมโพธิ์ตั้งแต่อดีต  ซึ่งยังไม่อาจะระบุได้ว่าทุกกระบวนเรือจะต้องเล่นเพลงเรือแหลมโพธิ์ด้วย  แต่อย่างไรก็ตามจากการสอบปากคำผู้สูงอายุพอสรุปได้ว่า  ชุมชนที่ชักพระมายังแหลมโพธิ์เท่าที่เคยมีมาคือ
                เขตอำเภอหาดใหญ่  ได้แก่  บางโหนด  หัวควาย  ท่าแซ  คลองแห  บ้านหาร
                                                                    บางนำ  บางกล่ำ  คูเต่า  แม่ทอม  ท่านางหอม
                                                                     ท่าเมรุ  บางทิง  บางหยี  โคกขี้เหล็ก
                เขตอำเภอรัตภูมิ    ได้แก่   ควนโส   ปากรอ   ปากจ่า   บางเหรียง   ปากบางภูมี
                เขตอำเภอเมือง   ได้แก่   ทำนบ   สทิงหม้อ   เกาะยอ


ที่มา : สนิท บุญฤทธิ์. 2532, 5

แผนที่แสดงเส้นทางไปแหลมโพธิ์
                  ................................  เส้นทางจากถนนใหญ่ไปแหลมโพธิ์
                                                ๑   แหลมโพธิ์
                                                ๒   หาดหอย
                                                ๓   ต.บางกล่ำ  กิ่ง  อ.บางกล่ำ
                                                ๔   ต.แม่ทอม  กิ่ง  อ.บางกล่ำ
                                                ๕   ต.คูเต่า  อ.หาดใหญ่
                                                ๖   ต.น้ำน้อย  อ.หาดใหญ่
                                                ๗   ที่ว่าการอำเภอหาดใหญ่
                                                ๘   โรงพยาบาลหาดใหญ่
                                                ๙   ธนาคารแห่งประเทศไทย
                                                10  ทางเข้าบ้านเกาะหมี
                                                11  ทางเข้าวัดน้ำน้อย
                                                12  ซอยทวีไทย


พลงเรือที่ขึ้นเล่นบนบริเวณแหลมโพธิ์ผู้เล่นจะแบกไม้พายเรือเป็นสัญลักษณ์เดินร้องเพลงกันไปเป็นหมู่
ที่มา
: สนิท บุญฤทธิ์. 2532, 11

ยังมีชุมชนที่ชักพระมาแหลมโพธิ์อีก  นอกเหนือจากที่กล่าวมาข้างต้น  ซึ่งชุมชนเหล่านั้นได้มีบันทึกอยู่ในเพลง  “ชมนมพระ”  ของนายพัน  โสภิกุล  คือ
                                                เรือพระวัดดอนรีบจรผันผาย
                                                วัดพ่อท่านครูอยู่หลังไม่ได้
                                                พ่อท่านไม่อายท่านไม่ใช่คนหนอย
                                                เรือพระที่มาวาสนาน้อยน้อย
                                                ซึ่งจะล่องลอยตามหลังยังมี
                                                เรือพระคูเต่าเหล่าพวกพี่น้อง
                                                ชักมาตามคลองช่องกว้างทางเรือ    
                                                บางเหรียงบางกล่ำสักกะลำไม่เหลือ
                                                ชาวใต้ชาวเหนือเป็นเยื่อเป็นใย
                                                ท่าม่วงปากบางยางห่างเกาะใหญ่
                                                บ้านนอกบ้านในถัดไปหาดบ่อ
                                                อ่าวทอกอ่าวทึงเกาะผึ้งเกาะยอ
                                                ท่าเมรุห้วยหรอยวนยางบางหยี
                                                น้ำรอบหนองม่วงก็ไม่ลวงลีกที
                                                บางกล่ำบางหยีสักปีไม่เปล่า
                                                ในทอนบ้านควนบ้านสวนคูเต่า
                                                ถัดไปอู่เภาวัดเก่าหัวควาย
                                                บางโทงบ้านหารเป็นย่านเรียงราย
                                                ถัดแต่นั้นไสร้ผมไม่เคยโร้
                                                ไม่สิ้นไม่สุดเอาไปหยุดแหลมโพธิ์

                จะเห็นได้ว่าเพลงนี้ได้บันทึกชื่อชุมชนที่ชักพระมาแหลมโพธิ์ที่นอกเหนือจากที่กล่าวมาแล้วข้างต้นคือ  วัดดอน  บ้านใต้  บ้านเหนือ  บ้านท่าม่วง  บ้านยางห่าง  บ้านเกาะใหญ่  บ้านนอก  บ้านใน  บ้านหาดบ่อ  บ้านอ่าวทอก  บ้านอ่าวทึง  บ้านเกาะผึ้ง  บ้านห้วยหรอ  บ้านยวน  บ้านยาง  บ้านน้ำรอบ  บ้านหนองม่วง  บ้านในทอน  บ้านสวน  คูเต่า  บ้านอู่ตะเภา  และบ้านบางโทง  ซึ่งก็ยังเห็นได้ว่าชุมชนดังกล่าวทั้งหมดก็ยังอยู่ในบริเวณลุ่มทะเลสาบเขตอำเภอหาดใหญ่  อำเภอรัตภูมิและอำเภอเมืองนั่นเอง
                ชุมชนเหล่านี้  ไม่ได้นำเรือพระมาชุมชนละลำ  แต่จะร่วมมือกันระหว่างชุมชนโดยมีวัดเป็นตัวเชื่อมช่วยกันสร้างเรือพระขึ้น  แล้วร่วมกันชักลากนัดหมายกันมายังแหลมโพธิ์  เรื่องจำนวนเรือพระที่มายังแหลมโพธิ์  พระมหาเจริญ  เตชะปุญโญ  ได้กล่าวไว้ในหนังสือประวัติของแหลมโพธิ์ว่า  ”เรือพระวัดต่าง ๆ  นั้น  นับจำนวนแล้ว  แต่ละปีไม่น้อยจาก  ๓๐-๔๐  วัด”๖   ซึ่งก็หมายถึง  ๔๐  ลำนั่นเอง  แสดงว่าชุมชนที่นำเรือพระมานอกเหนือจากที่กล่าวแล้วข้างต้นยังมีอีกแน่นอน

<<< PREVIOUS     NEXT >>>