เรื่องราวเกี่ยวกับหลวงพ่อทวดแยกได้เป็นสองเรื่องราว 
๑.  ตามประวิติศาสตร์ซึ่งปรากฏนามว่า  สมเด็จเจ้าพะโคะ  และ
๒.  เรื่องราวตามตำนานเล่าขานสืบต่อมาซึ่งเป็นที่รู้จักกันในนาม
     หลวงพ่อทวดเหยียบน้ำทะเลจืด
   การผสมผสานระหว่างบันทึกทางประวัติศาสตร์และตำนานบอกเล่าทำให้
เรื่องราวของหลวงพ่อทวดยังเป็นที่เล่าลือกันมาถึงทุกวันนี้  โดยสถานที่
ที่ปรากฏในตำนานเหลวงพ่อทวดได้รับการเก็บรักษาไว้โดยท้องถิ่น
เป็นอย่างดี  เช่นต้นเลียบขนาดใหญ่ที่เชื่อกันว่าฝังรกของหลวงพ่อทวด
ไว้ถือเป็นตัวแทนของหลวงพ่อทวด  มีการสร้างศาลาตาหู-ยายจันทร์
โยมบิดามารดาของหลวงปู่ทวดไว้ในบริเวณใกล้เคียงกัน  มีสถูป
สมภารจวง  พระอาจารย์องค์แรกของหลวงปู่ทวดที่วัดดีหลวง
 สถานที่เหล่านี้ทำให้ตำนานของหลวงพ่อทวดยังคงโลดแล่น
ในความทรงจำ

    ตำนานหลวงพ่อทวดยังคงตอกย้ำเพื่อบอกเล่าถึงความศักดิ์สิทธิ์
ของพระสงฆ์ผู้หนึ่งอย่างไม่มีวันสิ้นสุดในบรรดาพระสงฆ์ซึ่งเป็นรู้จักกันดี
ในหมู่พุทธศาสนิกทั่วไปนั้นหลวงพ่อทวด  แห่งคาบสมุทรสทิงพระ
 นับเป็นพระผู้ศักดิ์สิทธิ์และมีความหมายอย่างยิ่งต่อสังคมและวิถีชีวิต
ของคนท้องถิ่นสร้างศรัทธาแก่ชาวพุทธที่นิยมเลื่อมใสกลายเป็นสิ่ง
ยึดเหนี่ยวจรรโลง  โดยเฉพาะอย่างยิ่งในวันนี้ที่สังคมไทยต่างโหยหา
ที่พึ่งพิงทางจิตใจ  ท่ามกลางการดำเนินชีวิตที่สุดแสนจะล้ำสมัย

เอกสารอ้างอิง
ใต้..หรอย มีลุย : บอกเล่าเรื่องราวความเชื่อ ศิลปวัฒนธรรม ความเป็นอยู่ของภาคใต้ : 2547. กรุงเทพฯ : อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
วลัยลักษณ์ ทรงศิริ.2556. หลวงพ่อทวด พระสงฆ์ศักดิ์สิทธิ์แห่งเมืองใต้. วัฒนธรรม. 52(1) : 35-40.