น้อยคนนักที่จะทราบถึงความสำคัญของท่านในหน้าประวัติศาสตร์สมัยกรุงศรีอยุธยา
และเรื่องราวที่บอกเล่าผ่านตำนานท้องถิ่นของบ้านเมืองแถบคาบสมุทรสทิงพระ
หลวงพ่อทวดได้รับสมณศักดิ์ชั้นสมเด็จฯ จากราชสำนักกรุงศรีอยุธยาเป็น
“สมเด็จเจ้าพะโคะ” หัวหน้าคณะสงฆ์ลังกาชาดทีวัดพะโคะ โดยได้รับการกัลปนาที่ดิน
และผู้คนมาเป็นข้าพระโยมสงฆ์ปกครองท้องถิ่นและชุมชนในช่วงที่มีโจรสลัด
จากปลายแหลมมลายูเข้าปล้นบ้านเมือง ถือเป็นพระสงฆ์ที่มีบทบาททางสังคม
และความเชื่อในเขตปลายแดนรัฐสยามที่มีกรุงศรีอยุธยาเป็นศูนย์กลาง
บริเวณท้องนาที่เล่ากันว่าพ่อและแม่ของหลวงพ่อทวดอธิษฐาน ขอให้งูใหญ่เลื้อยจากไปจากบริเวณที่แขวนเปลมีรูปปั้นเล่าเรื่องขนาดเกือบเท่าจริงและ บริเวณวัดดีหลวง ซึ่งมีต้นเลียบหรือต้นกร่างสถานที่ฝังรกของหลวงพ่อทวด
ที่มา : วลัยลักษณ์ ทรงศิริ.2556,35 และ37
ศาลตาหูยายจันทร พ่อและแม่ของหลวงพ่อทวดที่วัดดีหลวง
ที่มา : วลัยลักษณ์ ทรงศิริ.2556,38
สำหรับชาวบ้านในท้องถิ่นทุกวันนี้ยังคงจดจำและดูแลรักษาสถานที่สำคัญ
ซึ่งเกี่ยวข้องกับหลวงพ่อทวดไว้เป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์หลายแห่ง เช่น ทุ่งเปล
สถานที่เกิดเหตุมีงูใหญ่มาพันรอบเปลที่แม่ผูกไว้ใต้ร่มไม้เมื่อต้องออกไปเกี่ยวข้าว
ครั้งเมื่อท่านยังเป็นทารก ต้นกร่างหรือต้นเลียบที่เชื่อว่าใช้ฝังรกของท่าน
เมื่อแรกเกิด แม้แต่สถานที่ตั้งเรือนของตระกูลที่บ้านดีหลวง ก็ยังเป็นพื้นที่โล่ง
ไม่มีใครเข้าไปบุกรุกสร้างบ้านซ้อนทับ รวมทั้ง วัดพะโคะ หรือวัดราชประดิษฐาน
ซึ่งเป็นวัดหลวงและคงความสำคัญอย่างสืบเนื่องมาโดยตลอด
นอกเหนือจากที่เป็นผู้นำทางจิตวิญญาณแล้วยังปรากฏแน่ชัดว่า
ท่านเป็นผู้นำทางการปกครองผู้คนข้าพระซึ่งมีผู้สมัครใจเข้าร่วมเป็นชุมชน
ภายใต้บารมีของท่านเหนือผู้ปกครองฆราวาสในแถบคาบสมุทรสิงพระ
และเรื่อยไปจนถึงอีกฟากฝั่งหนึ่งของทะเลสาบแถบพัทลุงด้วย
เหตุนี้ตำนานความอัศจรรย์ในชีวประวัติของหลวงพ่อทวด จึงมีอภินิหารปรากฏ
เป็นคำบอกเล่าในลักษระของผู้มีบุญ มิใช่ผู้คนธรรมดา กลายเป็นบุคคลศักดิ์สิทธิ
ชื่อเสียงเลื่องลือไปจนถึงบ้านเมืองของชาวมลายูที่ปาตานี เพราะมีคนพุทธ
ที่ปัตตานีศรัทธาตำนานจากท้องถิ่น วัดช้างไห้ในอำเภอโคกโพธิ์ จากตำนาน
เรื่องเล่าในท้องถิ่นก็สร้างสมมติฐานจนเชื่อกันภายหลังว่าท่านจำพรรษา
เป็นวัดสุดท้ายในช่วงปลายชีวิต
จึงเล่าลือกันว่าท่านออกเผยแพร่พุทธศาสนาในดินแดนมลายูทางรัฐปาตานี
จนถึงทั้งฝั่งเคดาห์และกลันตันในดินแดนมาเลเซียปัจจุบัน เนื่องจากเชื่อว่า
ท่านไปสร้างวัดในหมู่ชาวพุทธไว้หลายแห่ง หลังจากที่หายตัวตนไปจาก
คาบสมุทรสทิงพระแล้ว
เรื่องราวของ หลวงพ่อทวด หรือ สมเด็จเจ้าพะโคะไม่ใช่เป็นเพียงตำนานเล่าขาน
กันในท้องถิ่นเท่านั้น แต่ปรากฏในหลักฐานเอกสารที่ชาวบ้านเก็บรักษาไว้เรียกว่า
พระตำราเป็นเอกสารเก่าหนังสือสมุดไทยขาวเส้นหมึกหรือหนังสือบุดและ
หนังสือเพลา ที่เป็นสมุดจีนสีขาว พระเพลาหรือตำราพระกัลปนา
จากพระเจ้าแผ่นดินสยามที่กรุงศรีอยุธยาในสมัยนั้นชาวบ้านถือเป็น
สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่จะต้องมีผู้ดูแลตามสายตระกูล