พิธีกรรม
พิธีกรรมการทำแม่ซื้อ คือพิธีกรรมบูชาแม่ซื้อนั่นเอง เพื่อขอให้แม่ซื้อเอาใจใส่ดูแลทารกให้มากขึ้น
ให้หายจากอาการตกใจกลัวหรืออาการหวาดสะดุ้งผวา จนไม่เป็นอันกินอันนอน กระทั่งเจ็บไข้ได้ป่วย
เมื่อเด็กทารกมีอาการดังกล่าว พ่อแม่ก็จะไปหาหมอเฒ่าประจำบ้านมา "ทำแม่ซื้อ" สิ่งของที่หามา
มีบายศรี และเครื่องสังเวยแม่ซื้อและตายายประจำบ้าน ได้มีการประกอบพิธีกรรมอยู่เป็นเวลานาน
พอสมควร แม้ว่าแม่ซื้อจะเป็นพี่เลี้ยงทารกก็จริง แต่บางครั้งก็ให้โทษด้วยเช่นกัน เพราะอาจ
หยอกล้อเด็กทารกแรงเกินไป ด้วยการแปลงกายเป็นสัตว์ต่าง ๆ เป็นยักษ์เป็นมาร ฯลฯ
มาหลอกหลอนเด็กจนทำให้เด็กทารกตกใจกลัวป่วยไข้ไป ดังความว่า "เป็นช้างเสือสีห์ เป็นแร้ง
เป็นกาเป็นครุฑเลียงผา เป็นควายเป็นวัว เป็นนกเงือกร้อง กึกก้องพองหัว ตัวเป็นตัววัว หัวเป็นเลียงผา
บ้างเป็นงูเงือก หน้าลาตาเหลือก ยักคิ้วหลิ้วตา บิดเนื้อบิดตัว น่ากลัวนักหนาตัวเป็นมฤคา เศียรา
กลับผัน เป็นยักษ์ขินี เติบโตพ่วงพี ขบเขี้ยวเคี้ยวฟัน ทารกเห็นร้อง ขนพองตัวสั่น ดิ้นด้าวแดยัน
กายสั่นรัวรัว ให้ร้อนให้เย็น ร่างกายแข็งเข็ญ เป็นไข้ร้อนตัวท้องขึ้นท้องพอง เจ็บป่วยปวดหัว
แม่ซื้อประจำตัว ทำโทษโทษา"
การทำแม่ซื้อเชื่อกันว่าจะช่วยให้ความเป็นไปของทารกเช่นที่กล่าวมานั้นหายเป็นปกติได้และ
เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่เด็กก็อาจจะทำแม่ซื้อขึ้นโดยที่เด็กไม่ได้มีอาการผิดปกติใด ๆ ก็ได้
ในแต่ละท้องถิ่นมีการทำแม่ซื้อแตกต่างกัน บางแห่งจะทำยันต์แม่ซื้อแขวนไว้ที่เปลของเด็กก็มี