บ้านเล็กในป่าใหญ่บ้านขุนวิน
                พ.ศ.  ๒๕๔๕  สมเด็จพระนางเจ้าฯ  พระบรมราชินีนาถเสด็จพระราชดำเนิน
ไปทรงเยี่ยมราษฎรโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่บ้านขุนวิน  หมู่ที่  ๑๖  ตำบลแม่วิน 
อำเภอแม่วาง  จังหวัดเชียงใหม่  มีพระราชดำริให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง  ได้ร่วมกัน
พัฒนาหมู่บ้านในลักษณะค่อยเป็นค่อยไปตามความต้องการของราษฎร  เพื่อให้เหมาะ
กับวิถีชีวิตของชุมชนดั้งเดิม  เป็นการรักษาสภาพชุมชนเอาไว้  เพราะราษฎรในหมู่บ้าน
แห่งนี้มีประเพณีอันดีในด้านการอนุรักษ์ป่าไม้อยู่แล้ว  ได้แก่  การกันพื้นที่เป็นป่าเพื่อ
การอนุรักษ์ไว้สำหรับสืบทอดวัฒนธรรมเกี่ยวกับการบวชป่า  การสืบชะตาป่า 
ซึ่งถือเป็นวัฒนธรรมอันดีที่นอกจากจะรักษาเอกลักษณ์ของชุมชนเอาไว้ได้แล้วยังเป็น
การอนุรักษ์ป่าไปด้วยในตัว  กรมป่าไม้ได้สนองพระราชดำริด้วยการเข้าไปส่งเสริม 
โดยการจัดทำพื้นที่สำหรับปลูกไม้ใช้สอยส่วนหนึ่ง  ปลูกป่าเพิ่มเติมในพื้นที่ที่เป็น
ป่าเสื่อมโทรมส่วนหนึ่ง  ปลูกป่าเปียกตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอยู่หัวสองข้างทางลุ่มน้ำหลักในหมู่บ้าน  คือ  ลุ่มน้ำหั้วยแม่วินและลุ่มน้ำ
ห้วยหนองปลาส่วนหนึ่ง  พร้อมทั้งจัดสร้างฝายต้นน้ำเพื่อลดตะกอนในลำห้วย 
๑๕  แห่ง  เป็นการช่วยเพิ่มความชุมชื้นให้แก่บริเวณพื้นที่ลำห้วย  มีการเพาะเลี้ยง
หมูป่าและไก่ป่า  เพื่อเป็นแหล่งอาหารแก่ราษฎร  แจกจ่ายพันธุ์ไก่  เป็ดเทศ  และ
กระบือแก่ราษฎรให้นำไปขยายพันธุ์ต่อไป  ได้สนับสนุนให้ราษฎรใช้กระบือทำนา
                การเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรบ้านขุนวิน  ได้ทรงพระ
กรุณาโปรดเกล้าฯ  ให้หน่วยแพทย์พระราชทานทำการตรวจรักษาราษฎรผู้เจ็บป่วย 
พร้อมทั้งมีพระราชดำริให้จัดตั้งโครงการกระต๊อบยาจำนวน  ๑  หลัง  และสวน
สมุนไพร  ๑  แห่ง  เพื่อไว้ใช้เป็นสถานที่รักษาโรคและใช้สมุนไพรเป็นยารักษาโรค 
เนื่องจากหมู่บ้านขุนวินเป็นหมู่บ้านที่อยู่ห่างไกลการคมนาคม  การเดินทางไปมา
ลำบาก  และใช้รถยนต์เดินทางไปเฉพาะฤดูหนาวและฤดูร้อนเท่านั้น
                สมเด็จพระนางเจ้าฯ  มีพระราชดำรัสในวันเปิดการประชุมสภาสตรีระหว่าง
ประเทศเมื่อ  พ.ศ.  ๒๕๓๔  ความตอนหนึ่งว่า
                “.....ป่าไม้ทรงคุณค่ามหาศาลในการผลิตน้ำให้แก่เรา  น้ำซึ่งเป็นความจำเป็น
ต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์  รวมไปถึงการเกษตรกรรม  อุตสาหกรรม  และการพัฒนา
ต่าง ๆ  ของชาติ  เราจึงมีการรณรงค์ให้ปลูกป่า  และปลูกต้นไม้ตามสถานที่ทั่วไปอย่าง
ขันแข็ง  เพื่อทะนุบำรุงสภาพแวดล้อม  อันจะส่งผลดีไปถึงชาวโลกทั้งมวลต่อไปด้วย.....”

เอกสารอ้างอิง
คนิตา เลขะกุล. 2553. สมเด็จพระบรมราชินีนาถ กับการอนุรักษ์ธรรมชาติ. วารสารไทย. 31 (115) : 35-44.