เสฐียรโกเศศ ให้ข้อวิเคราะห์ว่า การที่ผีหรือเทวดาประจำพืชพรรณธัญญาหารของชาติต่างๆ
ในโลกมักเป็นเทวดาผู้หญิง คงเป็นเพราะข้าวเป็นสิ่งที่เลี้ยงชีวิตให้เจริญเปรียบเหมือนมารดา
ที่เลี้ยงบุตร ประเทศไทยเราเรียกว่าแม่โพสพหรือเพี้ยนเป็น พสพ หรือ ประสพ ก็มี เข้าใจว่า
โพสพเป็นคำเพี้ยนไปจากไพสพซึ่งเป็นเทพพิทักษ์ขุมทรัพย์ในดินหรือมาจากคำว่าไพสพราช
ซึ่งเป็นชื่อตราตำแหน่งดวงหนึ่งของเสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการของโบราณ
  ตำนานหรือนิทาน เกี่ยวกับแม่โพสพหรือแม่โคสก(อีสาน) มีเล่าต่อกันมาทุกภาคจะแตก
ต่างกันไปบ้างตามแต่ละท้องถิ่น โดยแตดต่างกัน 2 แนวคือ นิทานภาคกลางและภาคใต้จะมี
เรื่องตรงกันแนวหนึ่ง อีกแนวหนึ่งเป็นนิทานภาคเหนือและภาคอีสาน